بررسی میل، مناره های خراسان (با تکیه بر نقش سازه ای و محتوای کتیبه های آن ها)

آثار تاریخی خراسان همچون سابقه دیرینه­اشاز اهمیّت ویژه­ای برخوردار می­باشند که در ارائه خدمات به کاروانیان در همه دوره­های تاریخی بخصوص در دوره قبل و پس از اسلام پیشتاز بوده است. معماری میل­ها و مناره­های خراسان هم مثل سایر بناها در رفع نیازها و بهره­مندی جهت ارائه خدمات به مسافران و کاروانیان از تکامل و تزئینات خوبی برخوردار شدند. میل­ها و مناره­های تاریخی هم در کنار بناهای عام المنفعه جهت روشن نمودن جراغ یا آتش بر فراز بناها برای راهنمایی در شب ساخته شدند. معماری این بناها در دوره­های اسلامی از نظر شکل، مصالح به شکوفایی قابل توجهی رسید. به گونه­ای که در این بناها خط کوفی جلوه­گر شد و با نوشتن جملات شهادتین«لااله الا الله» و «محمد ان رسول الله» بر دیواره میل­ها و مناره­ها پرچم اسلام را در جای جای خراسان برافراشته ساختند که هنوز هم مورد استفاده سرزمین اسلامی می­باشند. میل ایاز، مناره خسروگرد، مناره پامنار، میل کرات، مناره فیروز­آباد در خراسان از جمله بناهایی هستند که دراین مقاله از نظر معماری و تزئینات وابسته به معماری و محتوای و مضامین کتیبه­های موجود مورد بررسی قرار می­گیرند.  با بررسی انجام شده می­بینیم که همه بناهای یاد شده جدای از ارائه خدمات یک نکته را گوش زد می­نمایند آن هم یکتا پرستی است.